Türkiye’de akademik kariyer yapmak isteyenlerin ya da yüksek lisans ve doktora gibi lisansüstü eğitim hedefleyenlerin yolu, genellikle Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı’ndan, yani kısaca ALES’ten geçiyor. ÖSYM tarafından düzenlenen bu sınav, hem üniversitelerde akademik kadrolara atanmak isteyenler hem de eğitimlerini bir üst seviyeye taşımayı planlayanlar için önemli bir basamak. Peki, ALES tam olarak nedir, nasıl bir sınavdır, neyi ölçer? Gel, biraz yakından bakalım.
ALES, adından da anlaşılacağı üzere, akademik personel seçimi ve lisansüstü eğitime giriş için tasarlanmış bir sınav. Türkiye’de yüksek lisans programlarına başvurmak isteyenlerin, araştırma görevlisi ya da öğretim görevlisi gibi pozisyonlara atanmak isteyenlerin girmesi gereken bir ölçme aracı. Yurt dışında lisansüstü eğitim için devlet tarafından gönderilecek adayların da bu sınava girmesi gerekiyor, çünkü ALES puanı bu süreçte bir kriter olarak kullanılıyor. Sınav, genelde yılda üç kez yapılıyor: ilkbahar döneminde ALES/1, yaz ortasında ALES/2 ve sonbaharda ALES/3. Her biri, akademik takvime göre ÖSYM tarafından belirlenen tarihlerde gerçekleşiyor.
Sınavın içeriğine gelirsek, ALES iki ana bölümden oluşuyor: sayısal ve sözel. Toplamda 100 soru var; 50’si sayısal, 50’si sözel. Sayısal kısımda matematik ve geometri ağırlıklı sorular çıkıyor. Temel kavramlar, problem çözme, oran-orantı, olasılık gibi konulara hâkim olmak önemli. Sözel kısım ise Türkçe bilgisini ve mantık yeteneğini test ediyor. Paragraf soruları, cümle tamamlama, mantık problemleri gibi alanlarda kendini gösteriyor. Sınav süresi 150 dakika, yani 2,5 saat. Bu da her soru için yaklaşık 1,5 dakikanız olduğu anlamına geliyor. Zaman yönetimi burada gerçekten kritik; hızlı düşünmek ve doğru karar vermek gerekiyor.
ALES’in bir güzel yanı, herhangi bir yaş sınırı ya da katılım kısıtlaması olmaması. Üniversitede okuyan bir öğrenci de, lisans mezunu da, hatta yurt dışında eğitim almış ve denklik belgesi olanlar da bu sınava girebiliyor. Üstelik sınava istediğiniz kadar katılma hakkınız var. Puanınız 5 yıl geçerli olduğu için, bir kez iyi bir skor aldıysanız, bunu birkaç yıl boyunca kullanabiliyorsunuz. Tabii, her üniversite ya da kurumun ALES’ten beklediği taban puan farklı olabiliyor, o yüzden hedeflediğiniz yere göre çalışmanızda fayda var.
Gelelim son ALES tarihine. Bugün 28 Mart 2025 olduğuna göre, en yakın geçmişteki sınavı konuşalım. ÖSYM’nin 2025 takvimine göre, bu yılın ilk sınavı, yani 2025-ALES/1, 13 Nisan 2025’te yapılacak. Ancak bu tarih henüz gelmediğine göre, son gerçekleşen sınav 2024’ün son ALES’i, yani ALES/3 oluyor. 2024-ALES/3, ÖSYM’nin resmi takvimine göre 17 Kasım 2024 Pazar günü düzenlendi. Saat 10:15’te başlayan sınav, 150 dakika sürdü ve sonuçları 6 Aralık 2024’te açıklandı. Bu sınav, 2024’ün akademik maratonunu kapatan son etap oldu diyebiliriz. Binlerce aday, o gün sınav salonlarında ter döktü, kimisi yüksek lisans hayalini gerçekleştirmek, kimisi akademik kariyerine bir adım daha yaklaşmak için.
Sınav giriş belgeleri ise ALES’in olmazsa olmazlarından. ÖSYM, sınavdan yaklaşık 10 gün önce bu belgeleri erişime açıyor. 2024-ALES/3 için de durum farklı değildi; giriş belgeleri Kasım ayının ilk haftalarında, muhtemelen 6-7 Kasım civarında yayımlandı. Bu belgeyi almak için ÖSYM’nin Aday İşlemleri Sistemi’ne (AİS) girmeniz gerekiyor. T.C. kimlik numaranız ve şifrenizle sisteme giriş yaptıktan sonra, sınav yerinizi, binanızı, salonunuzu ve diğer detayları içeren bu belgeyi indirip çıktısını alıyorsunuz. Sınav günü yanınızda bu belge ve geçerli bir kimlik (nüfus cüzdanı ya da pasaport) olmadan salona girmeniz mümkün değil. Fotoğrafınızın net çıktığından emin olun, çünkü görevliler bunu kontrol ediyor. Bir de ufak bir not: Sınav sabahı 10:00’dan sonra kapılar kapanıyor, o yüzden erken gitmekte fayda var.
ALES, sadece bilgi değil, aynı zamanda mantık ve hız isteyen bir sınav. Hazırlık sürecinde bol bol deneme çözmek, geçmiş yılların sorularına bakmak işe yarayabilir. Eğer son sınavı kaçırdıysanız, üzülmeyin; 13 Nisan 2025’teki ALES/1 için önünüzde güzel bir hazırlık zamanı var. Şimdiden başarılar dilerim, umarım hedeflediğin puanı alır ve hayallerine ulaşırsın!
Bir yanıt bırakın